دانش ماکروبیوتیک در ارتباط با مصرف شیر و لبنیات به عنوان منبع مهم کلسیم و ویتامین دی دیدگاه ویژهای دارد. در واقع کارشناسان ماکروبیوتیک با مصرف شیر و لبنیات در نوزادان، کودکان و بزرگسالان کاملاً مخالفند و در توجیه این اعتقاد خود نکاتی را مطرح میکنند که ارزش توجه و اهتمام عمومیرا دارد. در این قسمت سعی میکنیم با مقایسه شیر مادر و شیر گاو، دلیل مخالفت با مصرف شیر گاو در نوزادان را از دیدگاه علم ماکروبیوتیک مطرح کنیم.
شیر گاو یک منبع غذایی پروتئینی است. در مقایسه با شیر مادر مقدار و نوع پروتئین شیر گاو متفاوت است. مقدار پروتئین در شیر گاو بسیار بالا است. به همین دلیل حتی کسانی که به نوزادان خود شیر گاو میدهند، آن را رقیق میکنند چراکه دستگاه هاضمه نوزادان از هضم آن عاجز است. قست اعظم پروتئین شیرگاو کازئین است. این پروتئین در تماس با شیره معده به مادهای جامد و سخت تبدیل میشود که هضم آن بسیار دشوار است. به همین دلیل است که نوزادان پس از مصرف شیر گاو تا چهار ساعت احساس سیری و سنگینی میکنند. در مقابل پروتئینهای شیر مادر در ترکیب با آنزیمهای گوارشی معده به مادهای نرم تبدیل میشوند که به راحتی قابل هضم است.
خانم کارین پرایور Karen Pryor متخصص تغذیه در مجله Nursing your baby میگوید: «نوزاد انسان توان جذب و استفاده کامل از شیر مادر را دارد اما نیمیاز پروتئین شیر گاو از بدن نوزاد انسان دفع میشود.» خانم پرایور میافزاید: « وظیفه دفع این مقدار پروتئین اضافی بر عهده کلیهها است و از آنجایی که کلیههای نوزاد هنوز تکامل کافی نیافتهاند برای دفع پروتئین فشار زیادی را متحمل میشوند و برای انجام این وظیفه نوزاد باید حتماً مقدار زیادی آب مصرف کند. درصورتیکه شیر مادر خود به مقدار کافی آب دارد و پروتئینهای آن نیز به طور کامل جذب میشوند یا به مقدار بسیار ناچیزی دفع میشوند.»
شیر همچنین مقدار قابل توجهی چربی دارد که برای بدن نوزاد ضروری است. اما چربی شیر گاو از نوع اشباع شدهاست و با چربی شیر مادر تفاوت دارد. امروزه آثار زیانبار مصرف چربیهای اشباع شده بر تمام دستگاههای بدن برهمگان آشکار شده است و نیازی به توضیح مفصل ندارد.
یکی از عناصر مهم موجود در شیر قند است. میزان قند شیر مادر دو برابر شیر گاو واز نوع لاکتوز است ولی قند شیر گاو از نوع گالاکتوز و گلوکز است. به نظر خانم پرایور هضم و جذب لاکتوز برای نوزادان بسیار راحت تر است و این نوع قند جذب و هضم پروتئینهای شیر را ممکن میسازد. به همین دلیل وجود این قند برای جذب آسانتر پروتئینهای شیر، بسیار ضروری و مهم است. همچنین مقدار بالای لاکتوز در جذب کلسیم نیز موثر است. از تاثیرات مهم قند شیر مادر نقش آن بر میکروبهایی است که در معده و روده نوزاد رشد میکنند. هضم لاکتوز در معده محیطی اسیدی ایجاد میکند که میکروبها نمیتوانند در آن رشد کنند. درصورتیکه هضم انواع دیگر قندها محیطی قلیایی ایجاد میکند.
انواع ویتامینها از مواد ضروری هستند که بدن نوزاد به آنها نیاز دارد. بر پایه نتایج آزمایشهای گوناگون مقدار ویتامینهای موجود در شیر مادر بیش از شیر گاو است. از طرف دیگر حتی ویتامینهای موجود در شیر گاو پس از پاستوریزه کردن از بین میروند.
شیر گاو منبع مهم کلسیم ca نیز هست. ولی واقعیتی هست که ما از آن غافل هستیم. مقدار پروتئین شیر گاو بالا است چرا که گوساله یعنی نوزاد گاو به آن احتیاج دارد. نوزاد ۶۰ کیلویی گاو که وزن آن میبایست پس از یک ماه به ۱۱۰ کیلو برسد به غذایی نیاز دارد که امکان رشد سریع استخوانی را برایش فراهم کند.. در شیر مادر علاوه بر کلسیم، فسفر نیز وجود دارد . این ماده برای رشد مغز نوزاد بسیار ضروری است. رشد مغز نوزاد انسان با سایر موجودات کاملاً متفاوت است و ما این واقعیت بدیهی را کاملاً فراموش کردهایم. بسیاری از متخصصان تغذیه از کمبود آهن در شیر مادران ابراز نگرانی میکنند درصورتیکه آهن موجود در شیر مادر بیش از آهن موجود در شیر گاو است. به عقیده برخی کارشناسان مقدار آهن موجود در بدن نوزاد همراه با آهن موجود در شیر مادر برای نوزادان تا یکسالگی کافی است.»
در خاتمه به نگارشهای برخی از صاحبنظران در این زمینه اشاره میکنیم.
دکتر ژاک. د. تروب رییس هیات سلامت طبیعی آمریکا در مقاله خود تحت عنوان «لازم نیست بیمار شویدYou don’t have to be sick » مینویسد: «علم معاصر بهگونهای عمل کردهاست که اکثر مادران امروزی معتقدند که نباید یا لازم نیست به نوزادان خود شیر دهند. پزشکان مطلع و باوجدان و با مسئولیت کاملاً میدانند که هیچ غذایی جایگزین شیر مادر نیست.
اما ژرژ اوشاوا یکی از معلمان و پیشتازان دانش ماکروبیوتیک در کتاب خود با عنوان Jack et mitie که به زودی نسخه انگلیسی آن چاپ میشود میگوید: «در هند تعداد گاوها بیش از مجموع کل کشورهای اروپایی است و همه مانند مادران محترمند. صدها میلیون هندی در کل زندگی خود حتی یک بار هم شیر گاو مصرف نکردهاند. آنها اصلاً گاوها را نمیکشند.
ولی در غرب گاو بر اساس مقدار سودی که شیر و گوشت و پوست آن دارد محترم است. آنجا به گاوها غذا میدهند تا آنها را بکشند. سلولهای گوشت و پوست و استخوان انسان غربی همه از مواد حیوانی است.
ولی با این همه دادن شیر گاو به نوزادان غمانگیزترین حادثه تاریخ معاصر است. مادران غربی افتخار مادر بودن را به خود ندادند. آنها فرزندانشان را خواهر و برادر گوساله میکنند. در شرق دو مرحله جنینی و نوزادی جزء مراحل مهم رشد روحی و روانی به شمار میرود. تغذیه در این مراحل نقش مهم و بسزایی دارد. فرزند انسان فقط فرزند انسان است و شبیه به هیچ موجود دیگری نیست. بههمین علت است که قانون قدرت و زور قانون حاکم بر دنیای متمدن است. به نظر من تمدن امروزه از مسیر انسانیاش منحرف شده و معتقدم که نقش تغذیه در این مساله اصلاً کم نیست.»
منابع:
کتاب Milk A Myth of Civilization
مجله Natural Hygiene Press
کتاب Man and Food
