دانش مدرن معتقد است که دلیل بسیاری از بیماری ها وجود رادیکال های آزاد در بدن است. رادیکال های آزاد به دلیل تجمع سموم در بدن ایجاد می شوند. سموم، خود محصولی از سبک زندگی، رژیم غذایی، محیط و الگوهای عاطفی ما هستند. تجمع سموم در بدن ما طبیعی است و ما نمی توانیم از آن فرار کنیم. اما در جهت دفع این سموم می توانیم اقدامات پاکسازی (کریا) انجام دهیم.
کریا (Kriya) چیست؟
به روشهای تصفیه عملی یوگا که با هدف سم زدایی از بدن و ذهن انجام می شود، کریا گفته می شود. این روش های سم زدایی نوعی پاکسازی است که بدن را از شر سموم پاک می کند. آیورودا فرآیند کریا را با نام Panchkarmas توصیف کرده است.
کریاها تکنیک های آیورودا هستند که می توانند سطح انرژی و هضم را بهبود بخشیده، بیماری های شایع را کاهش دهند و آگاهی جسمی و ذهنی بهتری ایجاد کنند.
این تکنیک های باستانی پاکسازی (Shatkarmas یا Shatkriyas) نه تنها برای مقاصد بهداشتی بلکه برای رسیدن به حالت های بالاتر مراقبه نیز مفیدند.
شاتکارما (Shatkarma) به مجموعه شش فرایند پاکسازی هاتا یوگا اطلاق می شود. Shat به معنای شش و Karma به معنای عمل می باشد. در متون قدیمی هاتایوگا پرادیپیکا (Hatha Yoga Pradipika) و گرانداسمهیتا (Gherand Samhita) این شش مرحله به شرح زیر توضیح داده شده اند:
- Neti: پاکسازی مجاری بینی
- Dhouti: پاکسازی مجرای تغذیه ای
- Nauli: تقویت اندام های شکمی
- Basti: پاکسازی روده بزرگ
- Kapalbhati: پاکسازی ناحیه پیشانی
- Tratak: خیره شدن به یک نقطه و تمیز کردن ذهن
مزایای پاکسازی
بدن انسان را به عنوان یک سیستم رایانه ای در نظر بگیرید. بدنه خارجی که می توانیم لمس کنیم یا ببینیم مانند سخت افزار سیستم رایانه است در حالی که بدنه داخلی به عنوان یک نرم افزار کار می کند.
بدن خارجی یا سخت افزار از طریق کارهای روزمره مانند شستشو، حمام و مسواک زدن و غیره پاکسازی می شود اما اعضای داخلی بدن یا نرم افزار که به طور مرتب با امور خارجی تماس می گیرند (از طریق غذا، بینایی، لمس، بو) نیز نیاز به برنامه های پاکسازی دارند.
اعمال کریا با پاکسازی کانال های انرژی (Nadi) جریان مناسب نیروی حیاتی (Prana) را برقرار و به تعادل پرانا در دو نادی مهم ایدا (Ida) و پینگالا (Pingala) کمک می کنند.
معمولاً ذهن ما مجموعه ای از افکار ناخواسته و به هم ریخته است که در زبان یوگیک Vrittis نامیده می شوند. با تمرین Shatkarma (به ویژه تراتاکا)، ما می توانیم به ایجاد نظم فکری حالت پایدار ذهنی کمک کنیم .
همچنین از سایر مزایا می توان به تقویت سیستم ایمنی، ایجاد نشاط و شادی، جوانسازی و تاخیر در روند پیری، افزایش ظرفیت تفکر و تقویت آگاهی اشاره کرد.
معرفی روش های پاکسازی
۱- نتی: پاکسازی معابر بینی
Neti تصفیه حفره های بینی از ناخالصی ها است. پاکسازی حفره های بینی بسیار مهم است زیرا راهی است که ما از طریق تنفس به پرانا می رسیم. تنفس مانند سوخت برای شارژ بدن عمل می کند. اگر سوخت (تنفس) به هر دلیلی کثیف باشد، می تواند ما را بیمار کند. سوراخ های بینی ناخالص می تواند یکی از دلایل اصلی تنفس نامنظم باشد.
نتی یا پاکسازی بینی به دو نوع تقسیم می شود: “Jala Neti” و “Sutra neti” است.
در روش Jala neti از آب نمک ولرم استفاده می کنند و Sutra nethi که با استفاده از نخ پنبه ای موم دار انجام می شود. هر دو این روش ها باید توسط متخصص انجام شود.
این کریا به شما انرژی می بخشد و به از بین بردن هر گونه آلاینده از سوراخ بینی کمک می کند. همچنین می تواند از سرماخوردگی و آنفولانزا جلوگیری کند و علائم آلرژی را کاهش دهد.
۲- دوتی: پاکسازی مجرای تغذیه ای
پاکسازی بعدی Dhauti است که به معنی “ریشه شویی” است. این روش به پاکسازی دستگاه گوارش و همچنین دستگاه تنفسی و کل کانال غذایی شامل دهان، مری، معده ، روده و راست روده اشاره دارد.
مشهورترین دوتی، Vastra Dhauti است که بلغم، صفرا و ناخالصی های معده را از بین می برد.
و دیگر انواع رایج Dhauti عبارتند از:
Vamana Dhauti: نوشیدن مقدار زیادی آب ولرم و سپس استفراغ آن برای از بین بردن مخاط اضافی مری که کونجال کریا نیز نامیده می شود.
پاکسازی دندان (Danta dhauti)، پاکسازی زبان (Jihva dhauti) و پاکسازی گوش (Karna Dhaui).
۳- نائولی: تقویت اندام های شکمی
Nauli یک روش شاتکارما است که اندام های داخلی شکم و ناخالصی های سیستم گوارش را پاکسازی و از بدن خارج می کند. این روش با انبساط و انقباض شدید عضلات شکم و روده ها و عضلات پایین شکم انجام می شود. کبد، طحال، مثانه، لوزالمعده، صفرا و روده ها را تصفیه می کند. نائولی می تواند به طور مشترک با سایر روش های تصفیه مانند کونجار کریا انجام شود.
شاید دیده باشید که برخی از یوگی ها می توانند شکم خود را به شکل موج حرکت دهند این یک نسخه بسیار پیشرفته از این کریا است.
درصورت ناراحتی معده همچنین بارداری و قاعدگی انجام این پاکسازی، توصیه نمی شود.
۴- باستی: پاکسازی روده بزرگ
باستی یک روش طبیعی برای پاکسازی روده بزرگ است. دو نوع “Jal” (آب) و “Shuksa” (خشک) باستی وجود دارد.
باستی مستقیماً روی تصفیه اندام مرکزی بدن به نام روده بزرگ کار می کند و تقریباً ۵۰٪ بیماری های شکمی را درمان می کند. برخلاف تنقیه که فقط ۸ تا ۱۰ اینچ روده بزرگ را تمیز می کند، باستی کل سیستم روده بزرگ را تمیز می کند.
۵- کاپالابهاتی: پاکسازی ناحیه پیشانی
Kapalabhati یک پرانایاما (تکنیک تنفس) انرژی زا است، با این حال، به دلیل مزایای آن برای سیستم هضم، در دسته Kriya نیز طبقه بندی می شود و برای پاکسازی ریه ها و قلب استفاده می شود. این تنفس باعث تحریک لوب های پیشانی و جلوگیری از انسداد یا لخته شدن خون در جمجمه می شود. انقباض و انبساط عضلات شکم در طی این تمرین باعث بهبود عملکرد قلب و کنترل تنفس می شود. علاوه بر این، اعتقاد بر این است که Kapalbathi باعث درخشش صورت و تاخیر در روند پیری می گردد.
۶- تراتاکا: خیره شدن به یک نقطه و پاکسازی ذهن
Trataka Shatkarma یک تمرین چشمی است که شامل خیره شدن مداوم چشم، بدون پلک زدن به شی خارجی است. متداول ترین شیئی که در تراتاکا بعنوان نقطه مرجع استفاده می شود، شعله شمع است.
انواع تراتاکا
تراتاک داخلی هنگامی است که تمرکز روی trikuti یا چشم سوم (جایی در بین ابروها) به سمت داخل یا بالا نگه داشته شود. تراتاکای داخلی به بیدار شدن چشم سوم یا چاکرای آجنا کمک می کند.
تراتاک خارجی عملی است که خیره شدن برروی شی خارجی صورت می گیرد.
این روش به بهبود تمرکز ذهنی و بهبود گردش خون در چشم کمک می کند. می توان از این روش برای تصفیه ذهن و افزایش تمرکز استفاده کرد. تمرین مكرر تراتاکا به فرد كمك می كند تا بر ذهن خود مسلط شود و توانایی هایی مانند هیپنوتیزم و تله پاتی بدست آورد. Trataka همچنین باعث تقویت و سلامت چشم می شود.
Shatkarma یک تمرین روزمره نیست!
طبق متون یوگای باستان تفاوت مهم شاتکارما با سایر فرآیندهای یوگا این است که سایر فرآیندهای یوگا بخشی از فعالیت روزمره زندگی را تشکیل می دهند، اما پاکسازی قرار نیست روزانه انجام شود.
اقدامات احتیاطی شاتکارما
برای جلوگیری از عواقب ناخواسته توصیه می شود قبل از انجام هر یک از تکنیک های فوق، از معلمان باتجربه یوگا مشاوره و راهنمایی بگیرید. انجام اعمال پاکسازی برای زنان باردار، در دوران قاعدگی و برای مبتلایان به ناراحتی های گوارشی توصیه نمی شود.
سخن آخر
مجموعه کریاها به تعادل دوشاها کمک می کنند. تعادل دوشاها باعث بهبود عملکرد بدن می شود. کریاها برای اتصال ذهن، روح و بدن مفید هستند. تمام کانال ها توسط کریا پاک می شوند، تمام مسیرها باز و تمرینات ذهنی یوگا شما را به ذهن روحانی وصل می کند.
پیری جسمی و پیری بیولوژیکی دو جنبه متفاوت هستند. نتیجه انباشت سموم در بدن، پیری زودرس فیزیکی است که خیلی زودتر از پیری بیولوژیکی رخ می دهد. Shatkriya به تاخیر در روند پیری جسمی و بیولوژیکی کمک می کند. همچنین باعث افزایش آگاهی انسان در سطوح مختلف جسمی، روانشناختی، عاطفی و معنوی می شود.
گردآوری و ترجمه: گروه مترجمین پیام مهر
منابع:
beinks.com
ekhartyoga.com
healingholidays.com
astroulagam.com
yogapoint.com
healthandyoga.com