با آغاز فصل بهار بسیاری از افراد به علایم حساسیت فصلی مانند آبریزش بینی، خارش مخاطهای تنفسی و ملتحمه چشم یا در موارد شدید تر تنگی نفس دچار میشوند. بر پایه آمار منتشره از سوی انجمن بیماریهای حساسیتی، آسم و آلرژی ایالات متحده آمریکا شمار مبتلایان به بیماریهای حساسیتی در بیست سال گذشته دو برابر افزایش یافتهاست. دانشمندان عواملی مانند افزایش میزان آلایندههای محیطی، تغذیه نادرست و افزایش روز افزون استرس و تنشهای روزمره در زندگی انسانها را از عوامل اصلی گسترش بیماریهای حساسیتی میدانند. این عوامل با تضعیف دستگاه ایمنی و نیز از طریق نقش مخربی که بر دستگاههای تنفسی و عصبی انسان دارند، وی را مستعد ابتلاء به بیماریهای حساسیتی میکنند.
بیماریهای حساسیتی بسیار آزار دهندهاند و میتوانند خواب و استراحت، تمرکز و حتی توان تولید مثل انسان را دچار اختلال کنند. شواهد روزافزون نشان میدهند که آلرژی و آسم دو روی یک سکهاند به گونهای که افراد مبتلا به آسم برونشیک بیش از سایر افراد جامعه به آلرژی مبتلا هستند و از سویی مبتلایان به آلرژی نیز با احتمال بیشتری در مقایسه با سایرین به آسم مبتلا میشوند.
اغلب افراد بهار را فصل شروع بیماریهای حساسیتی میدانند اما در واقع آلرژی در سه زمان جداگانه شیوع بیشتری دارد:
۱. فصل بهار به دلیل پراکنده شدن گردههای درختان
۲. فصل تابستان به دلیل انتشار گردههای چمنزارها
۳. اوایل پاییز به دلیل انتشار گردههای ابروسیا
اغلب مبتلایان به آلرژی برای تسکین علایم آزار دهنده بیماری خود از آمپولهای تزریقی (ایمیونوتراپی)، افشانههای بینی کورتون دار یا داروهای آنتی هیستامینی بهره میگیرند اما باید دانست که روشهای موثر و کم عارضه تری نیز برای درمان این علایم وجود دارد.
بهره گیری از تمرینهای یوگا یکی از روشهایی است که با متعادل کردن دستگاه ایمنی بدن مانع بروز واکنشهای افراطی در برابر مواد حساسیت زا مانند گردههای گیاهی میشود.
شدت بروز علایم بیماریهای حساسیتی با استرس افزایش مییابد. استرسها و تنشهای عصبی از طریق فعال کردن زنجیرهای از واکنشهای کار اندام Physiology و ترشح برخی هورمونها و آزاد سازی موادی مانند هیستامین در خون فرایند التهاب را فعال میکنند. از سویی بهره گیری از تمرینهای آرامش یوگا از طریق مهار آزاد سازی هورمونهای مربوط به واکنش جنگ و گریز در تخفیف علایم آلرژی موثر است. در جریان تمرین آرامش و رهایی دستگاه عصبی به طور کلی به ساز و کار دفاعی بدن دستور آتش بس میدهد. با مهار واکنش دستگاه ایمنی بدن و توقف فرایند التهاب در بدن علایم بیماریهای حساسیتی مانند آبریزش و خارش بینی و چشم فرو کش میکنند.
بر این اساس در فصل بهار که احتمال بروز واکنشهای حساسیتی افزایش مییابد، بهتر است در اجرای حرکتهای بدنی یوگا برای آن دسته از حرکتهایی که به نیروی بدنی کمتری نیاز دارند و با آرامش بیشتری همراهند، اولویت قایل شویم و آساناها را با نرمی و آرامش بیشتر و تنفسهای آرامتری انجام دهیم.
همچنین با شروع علایم آلرژی میبایست از هر گونه اقدامیکه نیاز انرژی بدن را افزایش میدهد تا حد امکان اجتناب کرد چرا که بیماریهای حساسیتی خود با کاهش سطح انرژی بدن همراهند. همچنین در صورت احتقان بینی میبایست از اجرای تمرینهای تنفسی که به عبور سریع و ضربهای هوا از مجاری بینی نیاز دارند نیز پرهیز کرد چراکه در زمان احتقان بینی اجرای این تمرینها بسیار دشوار و ناراحت کننده خواهد بود. در تمرینهای تنفسی میبایست بر بازدم تاکید بیشتری کرد. دم کوتاه همراه با یک بازدم طولانی تر در تخفیف علایم بیماریهای حساسیتی موثر است.
آساناهایی که در آنها بدن در وضعیت واژگون قرار میگیرد به تخلیه ترشحات راههای هوایی فوقانی و پاکسازی مجاری بینی کمک میکنند و رسیدن خون پر اکسیژن به محوطه دهانی را بهبود میبخشند. قرار گرفتن در وضعیت سارونگ آسانا Sarvangasana و هالاسانا Halasana به تخلیه ترشحات سینوسها کمک میکند. اما دقت داشته باشید که نبایست به مدت طولانی سر را در وضعیت آدهو موکها شواناسانا Adho Mukha Svanasana و شیرشاسانا پایین نگه داشت چراکه این کار بر خروجیهای بینی فشار میآورد.
همچنین توصیه میشود در تمرینهای آسانا از وضعیتهای ایستاده همراه با خمش های رو به جلو و پشت و پیچش ها استفاده شود. این وضعیتها بخشهای مختلف ستون فقرات را ماساژ میدهند و وضع قفسه سینه و ریهها را بهبود میبخشند.
اتساع قفسه سینه در بهبود کارکرد دستگاه ایمنی بدن نیز موثر است.